تغذیه انترال و پارنترال، دکتر علی امیر سوادکوهی
آقای دکتر تفاوت
تغذیه انترال و پارنترال چیست و هر کدام در چه شرایطی برای بیمار تجویز میگردد؟
تغذیه انترال به روشی
اطلاق میشود که مواد غذایی از طریق لولههای مخصوص وارد سیستم گوارش گردد. روش پارنترال
روشی است که مواد غذایی از طریق داخل عروقی به بیماران رسانده شود. در تغذیه انترال
لوله استفادهشده جهت رساندن مواد غذایی را میتوان در نقاط مختلف سیستم گوارش از قبیل
معده و روده از طریق بینی، دهان و یا جراحی قرارداد. در تغذیه پارنترال که در آن تغذیه
از طریق داخل عروقی انجام میپذیرد تغذیه از طریق عروق مرکزی یا از عروق محیطی
انجام می گیرد.
تغذیه انترال در مقایسه
با تغذیه پارنترال ارجحیت داشته و زمانی اندیکاسیون پیدا میکند که شخص قادر به خوردن
از طریق دهان نباشد، میزان انرژی که از طریق دهانی دریافت میکند نامشخص و ناکافی باشد،
سیستم گوارش شخص (معده و روده) کارا باشد و جایگذاری لوله نیز از این طریق امکانپذیر
باشد. در طی استفاده از تغذیه انترال، غذا را میتوان به شکلهای متفاوتی به بیمار
رساند که در این رابطه میتوان به روش بلوس که در آن حدود 400 میلیلیتر محلول غذایی را از طریق لولههایی
که داخل معده قرارگرفته در طی 5 تا 10 دقیقه به بیمار میرسانند و یا تغذیه متناوب
که در آن همین حجم مواد غذایی به همین روش در طی 30 تا 60 دقیقه به بیمار رسانده
میشود و یا روشهای دیگر از قبیل تغذیه مداوم و تغذیه چرخهای اشاره کرد.گاهی به دلایلی
از قبیل عدم کارکرد مناسب سیستم گوارش، ناکافی بودن میزان غذای مصرفی و کالری دریافتی
از طریق دهانی و انترال و سایر عللی که مانع از دریافت غذا از طریق سیستم گوارش گردد
تغذیه پارنترال اندیکاسیون مییابد.
آیا در «آی
سی یو» هم از این شیوه ها استفاده می شود؟
بیمار به دلیل شرایط حاد و بحرانی که بهواسطه اختلال
در عملکرد یک یا چندین ارگان اصلی بدن وی ازجمله مغز، قلب، ریه، کلیه و ...ایجادشده،
ممکن است نیاز به مراقبت لحظهبهلحظه کادر درمانی داشته باشد که در این شرایط بیمار
به بخش مراقبتهای ویژه انتقال داده میشود. همچنین بیمارانی که جراحیهای سنگین و
وسیع داشتهاند نیز گاهی به مراقبتهای لحظهبهلحظه نیازمند هستند. آنچه در نوع تغذیه
افراد سالم مشاهدهشده است بر این نکته دلالت دارد که قوای بدنی مناسب، سیستم ایمنی
فعال و هوشیار و نیز دستگاه گوارش آماده سبب میشود که بسیاری از عوامل بیماریزا که
ممکن است همراه تغذیه به بدن وارد شوند، مهار شوند، اما در بیماران بستری در آی سی
یو رعایت اصول بهداشتی در تهیه غذا از حساسیت بیشتری برخوردار است. به همین جهت است
که متخصصان، غذای فرموله را در شرایط آی سی یو ترجیح میدهند. مطالعات بالینی در
سراسر دنیا بر این موضوع اذعان دارد که حمایت تغذیهای از بیماران بستری در بخش آی
سی یو از طریق انتقال غذای فرموله بهواسطه لوله (به غیر از شرایطی که ممنوعیت دارد)
بسیار بر سایر روشها ارجحیت دارد. در واقع در حالتی که نیاز بیمار به انرژی بهطور
فزایندهای افزایشیافته، بهترین استراتژی تغذیهای که میتواند با کمترین عوارض، کنترلشده
ترین مواد مغذی را در اختیار بدن بیمار قرار دهد، استفاده از غذاهای فرموله است. بهاینترتیب
تمام مواد غذایی و آب موردنیاز، با ارزش غذایی مشخص و کنترلشده، از طریق لوله و معمولاً از راه بینی وارد
دستگاه گوارش بیمار میشود.
استفاده از
این غذاهای فرموله چه تاثیری بر مطلوب شدن شرایط مراقبتهای ویژه دارد؟
اهمیت تأمین مواد مغذی
به میزان کافی و بهصورت کنترلشده آنقدر زیاد است که اگر به صورتی صحیح انجام شود
میتواند طول مدت بستری بیمار در آی سی یو را نیز بهطور چشمگیری کاهش دهد. بهاینترتیب
علاوه بر کاهش رنج و محنت بیمار، صرفهجویی زیادی نیز در هزینههای بیمار و همچنین
بودجه محدود درمانی کشور صورت میگیرد. درواقع با توجه به آنکه برای این بیماران،
«غذا درمانی» همچون «دارودرمانی» و انجام سایر مراقبتهای درمانی در صدر توجهات کادر
پزشکی قرار دارد، ضرورت برنامهریزی، آموزش و فرهنگسازی نیز جهت تأمین رضایتمندی بیمار،
کاهش هزینههای وی و نیز صرفهجویی در بودجه محدود درمان، اولویت دارد.
علیرغم آنکه علم روز
دنیا، انجام حمایتهای تغذیهای را برای بیمارانی که امکان بلع ندارند و یا از هوشیاری
مناسبی برخوردار نیستند، توصیه میکند، گاهی در بیمارستان ها شاهد آن هستیم که هیچگونه
جایگزینی بهمنظور تأمین مواد مغذی بیمار لحاظ نشده است و این به معنای افزایش احتمال
عفونت، کاهش سرعت التیام زخمها، عدم پاسخگویی بدن به بسیاری از داروها ازجمله آنتیبیوتیکها
و درنهایت افزایش مدت بستری بیمار و اشغال ماندن تختهای ICU است.
اما متأسفانه غذاهای فرمولهای
که امروزه بر اساس استانداردهای جهانی و با مجوز وزارت بهداشت وارد کشور میشوند، فاقد
پوشش بیمهای هستند و این موضوع موجب تحمیل هزینه قابلتوجه به بیمار و سلب آرامش و
تمرکز از خانواده برخی بیماران میشود. در حال حاضر هیچ کمبودی درزمینه غذاهای فرموله بیماران بخشهای
ویژه وجود ندارد، جزء گران بودن این غذاها که بیمه میتوانند این مشکل را حل کنند.
در مورد
کمبود تخت در بخش های مراقبت های ویژه حرف و حدیث زیادی نقل شده است. در این خصوص
نظر شما چیست؟
علی رغم همه تلاش
هایی که در نظام بهداشت و درمان کشو رانجام شده است اما هنوز موضوع کمبود تخت در
بخش های مراقبت های ویژه یک واقعیت غیر قابل انکار است. البته برای مطلوب شدن شرایط
مراقبتهای ویژه، مشکل فقط کمبود بودجه برای احداث تخت نیست بلکه برخی فاکتورهای تأثیرگذار،
میتواند روی برنامه مراقبتی در ICU اثر منفی داشته باشد. مدیریت صحیح بخش مراقبتهای ویژه، توزیع مناسب، هماهنگی
اورژانس با بیمارستان، حمایت تغذیهای مناسب از بیماران ICU، وجود دستورالعمل مدون و جامع در خصوص مقابله
با سوءتغذیه بیماران، دسترسی به غذاهای فرموله و فراگیری پوشش بیمهای آن، حضور پزشک
مسئول و مقیم بخش مراقبتهای ویژه، آموزش خانواده بیماران و همکاری خانواده بیمار با
کادر درمانی را ازجمله فاکتورهایی برشمرد که صرف نظر از کمبود تخت میتواند در حل این
معضل راهگشا باشد.