چرا ما به ویتامین‌ها نیاز داریم؟ دکتر سید ضیاءالدین مظهری
چرا ما به ویتامین‌ها نیاز داریم؟
با آنتی‌اکسیدان‌ها آشتی‌کنیم
قبل از ایینکه
درمان‌های دارویییی
و فارماکولوژیی حاکم بر روند
معالجات گردد، درمان و پییشگییریی
بیماری‌ها توسط علما و حکما به‌وسیله غذا صورت می‌گرفت؛ اما امروز با پییشرفت
تکنولوژیی و تحمیل زندگی
شهرنشینی به بشر مدرن، کیفیت غذاهایی که مصرف می‌کنیم هم دست خوش تغییر شد. با وفور فست فست‌فود ها
و غذاهای آماده میزان دسترسی بدن ما به ویتامین‌ها و املاح معدنی به‌شدت کاهش پیدا
کرد. به این جهت به سراغ دکتر سید ضیاءالدین مظهری-متخصص تغذیه و عضو هیئت‌مدیره و
نایب‌رییس انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی ایران رفته‌ایم و در خصوص نیازهای تغذیه
بدنمان با او به گفتگو نشسته‌ایم. در لابه‌لای صحبت‌هایمان به برخی دل‌مشغولی‌های مردم
نظیر چاقی و شییوه‌هایی
نویین
لاغریی، سلولیت، آرتریت
روماتوئید، گیاهخواری نیز گریزی زدیم و درنهایت از استاد در رابطه با عوامل تغذیه‌ای
تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن در مواجهه با عوامل سرطان‌زا پرسیدیم.
آقای دکتر تصور عموم مردم این
است که علم
تغذیه به تنظیم رژیم‌های درمانی
برای حفظ سلامت بدن می‌پردازد، می‌خواهم از حضورتان درخواست کنم که در ابتدای گفتگو
تعریف جامعی از این علم برای ارتباط بهتر خوانندگان ما با دنیای تغذیه بفرمایید.
علم تغذیه مجموعه وسیعی از
اطلاعات و دانشدانش بشری است
که به ارتباط بین غذا و سلامتی موجود زنده می‌پردازد و در تعامل مستقیم با علومی مانند
بیولوژی، بیوشیمی، علوم رفتاری، علوم اجتماعی و بهداشت است. این علم به رژیم‌درمانی، اصول‌اصول
تغذیه صحیح، ارزش مواد غذایی و نحوه تغذیه متناسب و متعادل برای حفظ سلامت بدن می‌پردازد.
علم تغذیه فرآیندهایی را که باعث هضم، جذب و دفع مواد غذایی می‌شود را بررسی و همچنین
نوع رژیم غذایی لازم در بیماریهای مختلف را مشخص می‌کند، چون در برخی از بیماری‌ها،
بعضی از مواد غذایی باید حذف‌شده و یایا
بیشتر مورداستفاده قرار گیرند شود. مانند
بیماری گواتر که از کمبودید ایجاد می‌شود. البته اصطلاح رژیم‌درمانی یا درمان با رژیم
(Diet-therapy) به معنای استفاده از رژیم غذایی نه‌فقط برای
بیماران بلکه برای افراد سالم نیز است. بدین معنی که افراد سالم نیز باید به‌نوبه خود
از رژیم غذایی متناسب با نیاز خود استفاده کنند تا بدین‌وسیله از ابتلا به سوءتغذیه
مصون مانده و از سلامت کامل برخوردار شوند.
در این صورت باید بگوییم کهه
نه‌تنها مردم؛ بلکه حتی پزشکان هم به مطالعه علوم تغذیه نیاز دارند؟
بدون شک تشخیص بیماری مهم‌ترین
و اصلی‌ترین مسئولیت یک پزشک است، اما آیا پزشک وقت و یایا
حتی دانش لازم را برای تعیین یک برنامه غذایی مناسب دارد؟ آیا در زمینهٔ احتمال تداخل دارو و غذا اطلاعات لازم را
در اختیار بیمار قرار می‌دهد؟
دیگر هر پزشکی
پس از تشخیص بیماری باید بیمار را به متخصص تغذیه ارجاع دهد تا او با توجه به نوع بیماری
و داروهای تجویزشده، رژیم غذایی لازم را تعیین کند.
سبب باعث افزایش
نیاز به مواد مغذی می‌شوند. برای مثال مصرف داروی های ضد بارداری با تأثیرتاثیر
بر متابولیسم اسیدفولیک سبب کمبود این ماده مغذی می‌شودمی شود
و اگر به گنجاندن مواد غذایی لازم در برنامه غذایی زنانی که این دارو را مصرف می‌کنند،
توجه نشود فرد دچار کم‌خونیکم خونی مگالوبلاست
شده و در صورت اقدام به بارداری، احتمال خطر نقص لوله عصبی جنین افزایش می‌یابدمی یابد.
آقای دکتر در موردباره
ویتامین‌های موردنیاز بدن توضیح بفرمایید. اصولاً چرا بدن به دریافت ویتامین‌ها نیاز
دارد؟
ویتامین‌ها ازجمله مواد مغذی بسیار ضروری تلقی می‌گردند.
ازآنجایی که اغلب ویتامین‌ها به میزان کافی در بدن ساختهساخته
و پرداخته نمی‌شوند لازم استباید از طریق
غذاهای مصرفی روزانه به مقدار کافی در اختیار سلول‌های بدن قرار داده شوند. کمبود ویتامین‌های
مختلف در بدن، علاوه بر تضعیف سیستم دفاعی بدن عوارضی مثل اختلال رشد، افزایش شانس
ابتلا به بیماری‌هایبیماریهای مختلف،
اختلالات پوست و مو، ناباروری و حتی مرگ را موجب می‌شوند. ویتامین‌هایویتامین
های موردنیازمورد نیاز بدن
را می‌توانمی توان به دو
گروه ویتامین‌هایویتامین های
محلول در آب مانند ویتامین B و C و ویتامین‌هایویتامین
های محلول در چربی مانند ویتامین‌هایویتامین
های A،
D،
E و K تقسیم کرد. کمبود دریافت و تخلیه ذخایر ویتامین‌ها به‌ویژهبه ویژه
ویتامین‌های محلول در آب از جمله عوارض رژیم‌های بسیار کم‌کالریکم کالری
و غیر اصولی به شمار می‌رودمی رود. به‌طورکلیبه طور
کلی همواره باید تعادل و تنوع در مصرف مواد غذایی حفظ شود. فقر هر ماده مغذی سبب
اختلال در عملکردهای مختلف بدن و زمینه‌ساززمینه ساز
ابتلا به اختلالات مختلف می‌شودمی شود.
با افزاییش
مییزان
نییاز
به انرژیی و افزاییش
سرعت رشد و توسعه بافت‌هایی بدنیی
در سنیین نوجوانیی،
نییاز
به وییتامیین‌هایی
مختلف گروه B افزاییش میی‌ییابد.
به‌عنوان‌مثالبه‌عنوان مثال نیاز به وییتامیین‌هایییی
چون 1B،
2B و 3B به علت ایفای نقش در متابولییسم
انرژیی در ایین
دوران افزاییش میی‌ییابد.
همچنیین به علت افزاییش
سنتز بافتیی، افزاییش
تقسییمات سلولیی،
افزاییش خون‌سازی
و افزاییش سطح متابولییسم
بدن در دوران نوجوانی و بلوغ نییاز به ویتامین‌هایویتامین های
6B،
اسییدفولییکک
و وییتامیین
12B در ایین دوران افزاییش
چشمگییریی
میی‌ییابد.
کمبود اسییدفولییکک
در مادران جوان سبب نقص لوله عصبی جنیین
می‌شودمی شود.
مییوه‌هایی
تازه و سبزی‌های برگ‌دار بارنگ تییره
بهتریین منبع ایین
وییتامیین
محسوب میی‌شوند. بییوتیین
نییز
ییککیی
دیگر از وییتامیین‌هایی
گروه B است که برای حفظ سلامتیی پوست و مو
ضروریی بوده و در
جلوگییریی
از بروز افسردگیی نقش دارد. به‌طورکلیبه طور
کلی مصرف ویتامین‌های گروه B نقش مهمی در افزایش انرژی، بهبود خلق و خو و افزایش
حافظه و تمرکز دارد. گنجانیدن مواد غذایی حاوی ویتامین‌های این گروه در تغذیه روزمره
در کاهش خستگی و کمک به پیشگیری و درمان افسردگی مفید است.
استفاده طولانی‌مدت از آنتیی‌بییوتییکک‌ها
موجب از بیین رفتن فلور
مفیید
روده بزرگ‌شدهبزرگ شده که
برخیی از وییتامیین‌هایی
گروه B را تولیید میی‌ککنند.
عدم تأمینتامین نیازهای
بدن به ویتامین‌هایویتامین های
این گروه سبب اختلال در عملکرد مغز، سیستم عصبی و اختلال در سیستم خون‌سازی بدن می‌شود.
نتایج برخی تحقییقات
نشان میی‌دهند ککمبود
توأم اسییدفولییکک
و وییتامیین
12B در دوران نوجوانی خطر ابتلا به M.S در دوران بزرگ‌سالی
را افزاییش میی‌دهد.
آیا مصرف بیش از اندازه
ویتامین‌ها آسیبی به بافت‌های بدن وارد نمی‌کند؟
استفاده بیش از نیاز بسیاری از مواد مغذی به‌ویژهبه ویژه ویتامین‌هایویتامین
های محلول در چربی مانند ویتامین A، D و ویتامین E ممکن است عوارض بسیار
شدید یا مسمومیت‌هایمسمومیت های
جبران‌ناپذیری را پدیدار سازد.
کدام‌یک از ویتامین‌ها می‌توانند
نقش آنتی‌اکسیدانی در بدن ایفا کنند؟
در بین انواع ویتامین‌های سیزده‌گانه، گروهی از آن‌هاآنها
به‌عنوان آنتی‌اکسیدان و محرک سیستم دفاعی بدن نقش‌آفرینی می‌کنند؛ مثلاً ویتامین C سیستم ایمنی را تحریک
و مقاومت بدن را در قبال انواع بیماری‌ها به‌خصوص عفونت‌ها بالا می‌برد؛ زیرا با حضور
خود باعث افزایش سرعت عمل سلول‌های بیگانه‌خوار (ماکروفاژها) برای مقابله با عوامل
پاتوژن مانند قارچ‌ها، باکتری‌ها، ویروس‌ها و سلول‌های منحرف خودی می‌شوندمی شوند.
از طرف دیگر این ویتامین با خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد اگزوژن ناشی از آلودگی هوا
و مواد شیمیایی موجود در غذا و آشامیدنی‌ها و همچنین رادیکال‌های آزاد تولیدشده، در
روند شکستن و پیوستن مولکول‌های مختلف در بدن، مانع ایجاد صدمات اکسیداتیو می‌شودمی شود.
رادیکال‌های آزاد، اتم یا مولکول‌های فاقد یک الکترون در مدار خارجی خود هستند که بسیار
متجاوز و مخرب بوده و به‌سرعتبه سرعت
با ربودن و تأمین الکترون موردنیازمورد نیاز خود
از سایر اتم‌ها و مولکول‌های دیگر بدن، یک سلسله فعل و‌و
انفعالات زنجیره‌ای را موجب می‌گردند که در فرآیند خود ضمن تغییر و تبدیل و کاهش فعالیت
سلول‌های دیگر ممکن است عوارض مخربی را به وجود آورده که یک سلول سالم و فعال را به‌طرفبه طرف
سرطانی شدن سوق دهند. علاوه بر ویتامین C، بتاکاروتن و ویتامین
E نیز ازجمله آنتی‌اکسیدان‌های مهم به‌حساب می‌آیند.
بنابراین می‌توانیم بگوییم که ویتامین E نیز تقویت‌کننده سیستم ایمنی است؟
به‌طورکلی مواد مغذیی
دوستدار سلامتیی و تقوییت‌ککننده
سییستم
اییمنیی
عبارت میی‌باشند از:
ککلسییم،
آهن و اسییدهایی
چرب امگا-3 فاقد جییوه، آنتیی‌اککسییدان‌ها
و فلزات سلنییوم، رویی،
وییتامیین‌هایی
گروه B،
E،
A،
بتا-ککاروتن و لسییتیین
و استییل ککولیین.
ویتامین E یا آلفا توکوفرول یک عامل آنتی‌اکسیدان قوی تلقی می‌گردد.
یکی از وظایف این ویتامین حفاظت از اسیدهای چرب قبل از تجزیه آن‌هاآنها
در بدن است و حتی ویتامین A را نیز از تجزیه اکسیداتیو محافظت می‌نماید. از دیگر
وظایف بسیار ارزشمند این ویتامین، محافظت از دیواره سلول‌های قرمز خون است که نقش غذا
رسانی و تأمین نیازهای میلیاردها سلول دیگر بدن را عهده‌دار می‌باشندهستند.
علاوه بر این در فرآیند زنجیره تنفسی در درون، میتوکندری‌ها نیز نقش به سزایی بر عهده‌دارندعهده دارد.
از دیگر عملکردهای ویتامین E، خنثی نمودن فعالیت‌های آنزیم‌هایی است که به علت صدمات وارده به بافت‌های
دیگر در بدن تولید می‌گردد. ازجمله مسائلی که به کمبود ویتامین E نسبت
