بر اساس دستورالعمل سازمان غذا و دارو، سایت هیچگونه فعالیتی در راستای فروش مکمل های غذایی ندارد.

نگاهی به جایگاه ریزمغذی‌ها در تغذیه ورزشکاران، دکتر محمد صمدی


نگاهی به جایگاه ریزمغذی‌ها در تغذیه ورزشکاران
دکتر محمد صمدی
متخصص فیزیولوژی ورزشی


دکتر محمد صمدی عضو هیئت‌علمی دانشگاه و دارای دکترای تخصصی فیزیولوژی ورزشی است. از پیشینه فعالیت‌های آموزشی دکتر صمدی، مدرس تغذیه ورزشی فدراسیون پزشکی ورزشی، کمیته ملی المپیک، آکادمی ملی المپیک و فدراسیون فوتبال از سال 1372 تاکنون عنوان کرد.
از کتب انتشاریافته وی نیز می‌توان از تغذیه ورزشی کاربردی، تغذیه اساسی، تغذیه رژیم‌های غذایی مواد خوراکی و بررسی وضع تغذیه نام برد.

***********************************************

مقدمه
تعدادی از ریزمغذی‌ها در متابولیسم انرژی نقش دارند و ازآنجایی‌که در تمرینات ورزشی سنگین میزان ترن آور انرژی در عضلات اسکلتی نسبت به زمان استراحت افزایش زیادی می‌یابد، نیاز به آن‌ها زیاد می‌شود. بااینکه دریافت کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی برای سلامت ضروری است، زمانی که نیازهای متابولیکی بدن بالا باشد ازجمله در تمرینات ورزشی طاقت‌فرسا، کمبودهای مزمن ریزمغذی‌ها بروز می‌کنند. تمرینات ورزشی سنگین و منظم در بلندمدت ممکن است منجر به افزایش دفع تعدادی از ریزمغذی‌ها شده و یا نیاز به بعضی از آن‌ها را افزایش دهد بنابراین ارزیابی دوره‌ای وضعیت ویتامین‌ها و مواد معدنی در ورزشکاران ضروری به نظر می‌رسد تا در صورت نیاز نسبت به رفع کمبودها اقدام گردد.


نیاز به ریزمغذی‌ها در ورزشکاران

ریزمغذی‌ها منبع مستقیم تأمین انرژی نیستند اما تعدادی از آن‌ها در آزادسازی انرژی از کربوهیدرات، پروتئین و چربی نقش دارند. نقل‌وانتقال اکسیژن در خون (آهن)، تنظیم تعادل مایعات بدن (سدیم، پتاسیم، ...)، عملکرد ضد اکسایشی در پیشگیری به آسیب ساختار و عملکرد عضلات توسط رادیکال‌های آزاد (سلنیوم، ویتامین سی، ویتامین ای، بتاکاروتن ها، روی، مس و منگنز) از جمله وظایف دیگر ریزمغذی‌ها در تغذیه ورزشکاران است.

تعدادی از ویتامین‌های گروه ب (B1، B2،B3، اسید پانتوتنیک و بیوتین) و بعضی از مواد معدنی از جمله آهن، منیزیوم، مس و روی در متابولیسم کربوهیدرات به‌منظور تولید انرژی برای کار عضلات، ویتامین B6 در متابولیسم گلیکوژن، آهن، مس، ویتامین B6، ویتامین B12 و اسید فولیک در خون‌سازی (انتقال اکسیژن به عضلات فعال) نقش دارند. روی در برداشت دی‌اکسید کربن از عضلات فعال و تبدیل مجدد لاکتات به گلوکز مؤثر است. ویتامین سی در غده فوق کلیوی در تولید اپی نفرین نقش دارد که این هورمون در لیپولیز (آزادسازی اسیدهای چرب از بافت چربی) مؤثر است.

نقش ریزمغذی‌ها در فرآیندهای متابولیکی مرتبط با ورزش

کمبود ریزمغذی‌ها در ورزشکاران:

تعیین وضعیت ریزمغذی‌ها در بدن به‌منظور اجرای بهینه در ورزشکاران نیازمند ارزیابی مستمر دریافت‌های غذایی و اندازه‌گیری‌های آزمایشگاهی است. بااین‌وجود تاکنون فقط تعداد محدودی مطالعه در این زمینه صورت گرفته است و در خیلی موارد به دلیل کمتر گزارش کردن دریافت‌های غذایی توسط ورزشکاران، برآوردهای دریافت‌های مواد مغذی در آن‌ها کمتر از میزان واقعی بوده است. ارزیابی کفایت دریافت ریزمغذی‌ها بر اساس مقادیر DRI(RDA, AI) صورت می‌گیرد. دریافت کم ریزمغذی‌ها معمولاً منجر به کمبودهای غیر بالینی (subclinical) می‌گردد که به شکل کاهش شاخص‌های بیوشیمیایی ارزیابی وضعیت تغذیه و نقصان عملکردهای فیزولوژیکی نمایان می‌گردد.

دریافت کم و یا افزایش دفع ریزمغذی‌ها در ورزشکاران می‌تواند منجر به کمبودهای غیر بالینی مواد مغذی بشود. به‌عنوان‌مثال کمبود مزمن روی، منیزیوم، آهن و ریبوفلاوین می‌تواند شاخص‌های فیزیولوژیکی مرتبط با ورزش مختل کند. کمبود غیر بالینی این ریز مغذی‌ها شاخص‌های استقامت، مدت‌زمان تا خستگی، ظرفیت انجام کار، تبادل تنفسی، کارایایی جسمانی و قدرت را کاهش و شاخص تعداد ضربان قلب را افزایش دهند. این وضعیت با کاهش کیفیت تمرین ورزشی و اختلال در ریکاوری، منجر به کاهش اجرای ورزش در افراد می‌گردد. کمبودهای شدید یا بالینی ریزمغذی‌ها در ورزشکاران جز در موارد سوء جذب و یا افزایش زیاد مقادیر دفعی، معمولاً دیده نمی‌شود.
کاهش عملکرد ورزشی به دلیل کمبودهای مزمن ریزمغذی‌ها
مصرف مکمل ریزمغذی‌ها در ورزشکاران

ورزشکاران حرفه‌ای علاوه بر بهره‌مندی از یک برنامه غذایی مناسب باید از یک الگوی مناسب مصرف مکمل‌های ورزشی نیز تبعیت کنند. معمولاً تجویز مکمل‌های غذایی بر اساس جنس، سن، رشته ورزشی و..... صورت می‌گیرد. گروه‌بندی 4 گانه (A, B, C, D) مکمل‌های غذایی توسط انستیتو علوم ورزشی استرالیا می‌تواند به‌عنوان راهنمای مصرف مکمل‌ها مورداستفاده قرار بگیرد. در این طبقه‌بندی که مورد تأیید مجامع علمی است مکمل‌هایی که اثربخشی آن‌ها در تحقیقات به اثبات رسیده است در گروه A قرارگرفته‌اند. خوشبختانه مکمل‌های مولتی‌ویتامین- مینرال، آهن، کلسیم و ویتامین دی در این گروه قرار گرفته‌اند. در ورزشکاران حرفه‌ای مصرف مکمل مولتی‌ویتامین- مینرال به‌منظور کمک به تأمین ریزمغذی‌های موردنیاز می‌تواند سودمند باشد. کمبود آهن در زنان ورزشکار به‌ویژه دوندگان استقامت، محتمل است بنابراین پس از بررسی وضعیت آهن بدن و تشخیص کمبود، می‌توان از مکمل آهن استفاده کرد که در این صورت عملکرد ورزشکار ارتقاء پیدا می‌کند. مصرف مکمل کلسیم در ورزشکارانی که در برنامه غذایی خود از منابع غذایی خوب کلسیم ازجمله شیر و فرآورده‌های آن به مقدار کافی استفاده نمی‌کنند توصیه می‌شود.

ویتامین دی نقش مهمی در هموستاز کلسیم و فسفر (سلامت استخوان)، بیان ژن و رشد سلولی دارد. شناسایی گیرنده‌های این ویتامین در اغلب بافت‌های بدن نشان‌دهنده نقش آن در جنبه‌های مختلف فیزیولوژیک و سلامت بدن است. مشخص‌شده است ویتامین دی در عملکرد بهینه عضلات نقش دارد.

مطالعات سال‌های اخیر نشان‌دهنده موارد کمبود این ویتامین در ورزشکاران است. (Lovell 2008, Willis et al 2010) شواهدی در دست است که نشان می‌دهند در ورزشکارانی که کمبود این ویتامین رادارند، مکمل یاری ویتامین دی موجب ارتقای عملکرد ورزشی به‌ویژه شاخص‌های قدرت، توان، سرعت عکس‌العمل و تعادل می‌گردد.





پیشنهاد خواندنی

خار گل گیاهی برای حفاظت از کبد مشاهده
خار گل گیاهی برای حفاظت از کبد