بر اساس دستورالعمل سازمان غذا و دارو، سایت هیچگونه فعالیتی در راستای فروش مکمل های غذایی ندارد.

همه راه ها برای حمایت از زوج های نابارور

همه راه ها برای حمایت از زوج های نابارور

پژوهشگاه رویان در زمینه خدمات درمان ناباروری، سلول‌های بنیادی و زیست‌فناوری یکی از شناخته شده ترین مراکز کشور مان است که  تا کنون موفقیت‌های زیادی را به نام خود ثبت کرده است. از جمله تولد اولین کودک حاصل از روش باروری آزمایشگاهی IVF  در تهران در سال1371،  تولد اولین کودک حاصل از روش میکرواینجکشن ICSI در کشور در سال 1373،  تولد اولین کودک حاصل از روش تشخیص ژنتیکی قبل از لانه‌گزینی جنین (PGD ) در ایران در سال 1383، استفاده از سلول‌های بنیادی برای ترمیم ضایعات قلبی ناشی از سکته برای نخستین بار در کشور در سال1383، استفاده از سلول‌های بنیادی برای ترمیم ضایعات قرنیه چشم برای نخستین بار در کشور در سال1384،  تاسیس نخستین بانک خصوصی خون بند ناف نوزادان در سال1384،  تولد نخستین حیوان شبیه سازی شده خاورمیانه در سال1385، تولید سلول‌های بنیادی پرتوان القایی انسانی  در سال 1387، استفاده از سلول‌درمانی برای بهبود و درمان بیماران ویتیلیگو برای نخستین بار در کشور در سال1387،  تاسیس نخستین بانک عمومی خون بند ناف در سال1387 و ده ها موفقیت دیگرکه فرصت اشاره به آن ها در این نوشتار نیست. با توجه به دستاوردهای علمی در زمینه‌های مختلف علوم پزشکی و علوم پایه و پیشرفت‌های اخیر پژوهشگاه رویان در زمینه‌های پزشکی تولید مثل، جنین شناسی، ژنتیک بالینی، ژنتیک مولکولی، سلول‌های بنیادی، بیولوژی تکوینی و ... برآن شدیم با دکتر احمد وثوق، مسئول درمان پژوهشگاه رویان در مورد همه راه ها برای حمایت از زوج های نابارور گفتگو کنیم. آنچه در ادامه می آید، نتیجه یک نشست صمیمانه با ایشان است

آمار ناباروری در ایران و جهان
شیوع ناباروری در جوامع مختلف، اعم از کشور های  پیشرفته، کشورهای در حال توسعه و کشور های عقب مانده، تقریبا یکسان است. به طور کلی گفته می شود که حدود 10 تا 15 درصد زوج هایی که در سنین باروری هستند، به ناباروری دچارند. البته در هر کدام از این کشور ها، دلایل شیوع ناباروری متفاوت است. به عنوان مثال در کشور های پیشرفته، بدلیل افزایش سن ازدواج، تمایل به داشتن فرزند در سنین بالا، جدی تر است و طبیعتا این موضوع باعث می شود که مشکلات ناباروری شیوع پیدا کند. اما در کشور های توسعه نیافته، ناباروری بیشتر به مسائلی ازقبیل عدم رعایت بهداشت و شیوع بیماری ها ارتباط دارد. 


در خصوص کشور ما به طور کلی می دانیم شیوع ناباروری بیشتر از 15 درصد است، یعنی آمار در کشور ما، مختصری از آمار جهانی بالاتر است. ولی مطالعه جامع و آمار دقیقی در دست نیست، دلیل آن هم بیشتر به این موضوع بازمی گردد که امکان مطالعه میدانی درست و دقیقی در سطح کشور وجود نداشته که بتوان با فرمول دقیق و استاندارد، تحقیقات را پیش برد و میزان دقیقی از شیوع ناباروری در کشور تدوین کرد که مبتنی بر مرجعیت علمی باشد. مطالعات جسته و گریخته ای صورت گرفته که طبق آخرین مطالعه ی صورت گرفته، میزان شیوع ناباروری در ایران، قدری از میانگین جهانی بالاتر است و به نظر می رسد که این امر به واقعیت نزدیک باشد.

دلایل ناباروری در ایران و جهان
اگر ایران را جز کشور های در حال توسعه بدانیم، عوامل ناباروری در کشور ما، با کشور هایی که چرخه اقتصادی مشابه داراند، تقریبا یکسان است. البته بی شک برخی عوامل مداخله گر نیز در کشور ما وجود دارد که احتمال می رود این عوامل سبب شوند شیوع ناباروری در ایران بیشتر شود؛ شاید آلاینده های هوایی جزء عوامل موثر در ناباروری باشد، مشکلات و عوامل فیزیکی که در شغل افراد وجود دارد نیز باعث بالا رفتن ناباروری می شود، مشاغل خاص، همانند شغل هایی که در معرض برخی از مواد مانند سرب قرار دارند، همچنین برخی از مشاغل که در معرض گرمای بیش از اندازه قرار دارند یا برخی مشاغل که در معرض برخی تشعشعات هستند، مانند افرادی که با اشعه ایکس کار می کنند و احتمالا افرادی که در مشاغلی وارد شده اند که در معرض امواج آلودگی و مغناطیسی قرار می گیرند.

تاثیر امواج مغناطیسی موبایل یا پارازیت ها در ناباروری

در این زمینه مطالعات مختلفی صورت گرفته و این عوامل مداخله گر هستند. ولی اینکه در حال حاضر، میزان امواج رادیویی استفاده شده برای فیلترینگ و پارازیت، چقدر در ناباروری تاثیر دارد، هنوز مورد مطالعه قرار نگرفته و نمی توان گفت این عوامل در باروری، و یا در درجات بعد، سلامت جنین هایی که در رحم مادر هستند، اثر دارند. ولی به طور عام باید گفت که امواج رادیویی و امواج مغناطیسی قطعا در باروری اثر دارند.

تاثیر ازدواج های فامیلی 
در ابتدا باید گفت ازدواج های فامیلی سبب بروز برخی ناهنجاری های ژنتیکی است، مثلا بیماری هایی همچون تالاسمی، با ازدواج های فامیلی تشدید پیدا می کند. همچنین دیده شده سایر بیماری های ژنتیکی موروثی، در پدر و مادر نهفته و با ازدواج فامیلی، بروز این بیماری ها در فرزند را شاهد هستیم. ولی این طور نیست که بگوییم ازدواج فامیلی سبب ناباروری می شود، بلکه ازدواج فامیلی سبب توسعه ی ناهنجاری های ژنتیکی می شود.

جایگاه ایران در درمان ناباروری 
تقریبا می توان ادعا کرد که در مراکز خوب درمان ناباروری مثل مرکز درمان ناباروری پژوهشگاه رویان، همه ی امکانات لازم، از جهت تکنولوژی، نیروی انسانی و یا مواد و ملزوات برای درمان ناباروری، مطابق و مشابه با مراکز خوب اروپا و آمریکا است. این بدان معناست که از نظر نیروی انسانی، تکنولوژی و وسایل و دستگاه ها و مواد مصرفی و ملزومات که در محیط های کشت مورد نیاز است، کمبودی نسبت به مراکز خوب اروپایی و آمریکایی نداریم. درمان ناباروری که در حال حاضر در ایران انجام می شود، متناسب با استاندارد های روز دنیا است و میزان موفقیت کسب شده، قابل مقایسه و رقابت با مراکز خوب جهانی است.

میزان دسترسی به دارو درمانی برای زوج های نابارور

به غیر از مقاطعی از زمان که کمبود برخی دارو های ناباروری حس می شود، در سایر موارد، مشکل کمبود امکانات وجود ندارد و امکانات فراهم شده ی موجود، می تواند یک درمان استاندارد را تضمین کند.
امکانات درمان ناباروری به صورت کشوری است و به طور مساوی در مراکز درمان ناباروری توزیع می شوند. اما با توجه به موقعیت های زمانی و جغرافیایی، تمایل به استفاده از این امکانات متغیر است. نمی توان ادعا کرد که همه زمان، در همه ی استان ها، همه ی دارو های مورد نیاز فراهم است. شاید به دلیل عدم استقبال زوج های نابارور برای مراجعه به مراکز استان ها، با توجه به محدود بودن مدت زمان استفاده از دارو و تهدید منقضی شدن داروهای مورد نظر، نگهداری از این داروها سخت و پر هزینه است. بنابراین میزان داروهای سفارشی توسط مراکز درمان در شهرستان ها کمتر و با محدودیت است. نکته ی حائز اهمیت دراین باره این است که این فرایند با محدودیت در توزیع دارو بسیار متفاوت است.  

حمایت های دولتی برای تامین هزینه های درمان ناباروری
هزینه های درمان ناباروری در همه جای دنیا بالاست و در کشور ما هم به همین شکل است. وشبختانه سیاست های حمایتی از جانب دولت اعمال شده و قدم به قدم نیز این سیاست ها در حال توسعه هستند. اولین قدمی که دولت  در این زمینه برداشت، تحت پوشش بیمه قرار دادن این داروها بود.  زوجینی که تحت پوشش بیمه های پایه قرار دارند میتوانند از امکانات استفاده کرده و قسمت عمده دارو ها را با حمایت سازمان های بیمه ی پایه دریافت کنند.
 قدم بعدی دولت برای حمایت از زوج های نابارور، در اختیار قرار دادن اعتبار های لازمه برای دانشگاه های استان هاست. می توان گفت که  85 درصد از تعرفه ی دولتی درمان های پیشرفته ناباروری را برای زوجین تحت پوشش قرار دادند و این اعتبار در اختیار دانشگاه ها قرار داده شد و دانشگاه ها نیز این بودجه را در اختیار مراکز درمان ناباروری قرار دادند.
 متاسفانه در این بین دانشگاه ها به تعهدات خود در پرداخت بودجه به مراکز درمان ناباروری برای هزینه ی درمان زوج های نابارور، خوب عمل نکردند و باعث شد که این حمایت به نوعی تحت الشعاع عدم تعهد دانشگاه ها قرار گرفته و مراکز درمان ناباروری، به امید دریافت اعتبار از دانشگاه ها، کم کم با کمبود اعتبار مواجه شده و فعالیتشان دچار مشکل شده است. 

سهم زوجین در بروز ناباروری
مطالعات مختلفی در جهان انجام شده است. در این مرکز هم مورد بررسی قرار گرفته و گفته می شود که به طور کلی 40 درصد ناباروری مردان، 40 درصد ناباروری به مشکلات خانم ها مربوط می شود، 10 درصد موارد هم خانم و هم آقا مشکل ناباروری دارند و در 10 درصد موارد ناشناخته است. در نهایت میتوان گفت که در 50 درصد موارد خانم ها دخیل هستند و در 50 درصد موارد آقایان. یعنی تفاوتی در نقش مرد یا زن در ناباروری وجود ندارد. علل مختلف است، ولی سهم هر یک از طرفین در ناباروری یکسان است.

درمان ناباروری در مردان و زنان
باید گفت در این مورد نیز نمی توان به صورت ثابت، نسخه واحدی پیچید. بلکه بستگی تام به علت ناباروری دارد. در بسیاری مواقع با مراجعه زوج های نابارور، پس از اینکه علت ناباروری از لحاظ مردانه یا زنانه بودن تشخیص داده می شود، با یک درمان سرپایی ساده و برخی سفارش ها و توصیه های بهداشتی مشکل حل می شود. در برخی موارد هم، با یک مداخله ی کوچک مانند دارو درمانی مشکل برطرف می شود. در برخی موارد نیز، ممکن است نیاز به یک جراحی سبک باشد تا مشکل حل شود


اگر در تشخیص، به این نقطه برسیم که نیاز به درمان های پیشرفته تر وجود دارد، تفاوتی ندارد که مشکل از سوی کدامیک از زوجین است، در این زمان فرایند درمان اندکی پیچیده تر و دشوار می شود. ممکن است مرد قدرت باروری خود را از دست داده و یا متوجه شویم از ابتدا استعداد باروری نداشته است. طبعا در زمان حال و با دانش فعلی و روش های درمان ناباروری، نمی توان برای این موارد کاری کرد. ممکن است در آینده دانش سلول های بنیادی وارد عمل شده و بتواند پتانسیل باروری را بازسازی کند و مرد بتواند مجدداً توانایی باروری را به دست آورد، ولی در زمان حال این امکان وجود ندارد. این قضیه در مورد خانم ها نیز صادق است، ممکن است خانمی زودتر از موعد توان باروری را از دست داده باشد، یا ممکن است برخی ناهنجاری های مادرزادی در خانم مانند مشکلات مادرزادی در رحم، مانع بارداری خانم شود.
در این زمان میتوان از درمان های کمکی و جایگزین استفاده کرد، همانند جایگزینی رحم. البته به این نکته باید توجه کرد که درمان های کمکی در درمان خانم ها بیشتر است. درمان های کمکی درباره ی درمان ناباروری مرد، اقدامی همچون اهدای اسپرم است که در مرکزی مانند رویان این کار صورت نمی گیرد. در این مرکز از ابتدا روش درمانی با اهدای اسپرم را شروع نکردیم و نخواهیم کرد زیرا متخصصین ما در این باره به اجماع نرسیده اند و این کار در رویان صورت نمی گیرد.
اما همانطور که گفته شد، درمان های جایگزینی همچون اهدای تخمک وجود دارد. گاهی درمواردی خانمی که تخمدانش زودرس از کار افتاده است، اهدای تخمک انجام می شود، البته مسائل حقوقی فراوانی دارد که باید به آن توجه شود.

بانک تخمدان رویان

اگر به هر دلیلی، قدرت باروری یک خانم در معرض خطر قرار گیرد، مثلا خانم به بیماری خاصی مبتلا شود که باید تحت درمان شیمی درمانی، رادیوتراپی و یا جراحی های سنگین انجام گیرد که نیاز باشد تخمدان ها نیز خارج شوند؛ قبل از این اقدام ، قدرت باروری این خانم که در تخمدان و تخمک ها خلاصه می شود را در بانک نگهداری می کنند که در زمان ضرورت مراجعه کرده و از این پتانسیل ذخیره شده استفاده کند. این موضوع، بانک تخمدان است که مشابه آن در مورد اسپرم هم وجود دارد. اگر مردی به بیماری صعب العلاج مبتلا شود که نیاز به شیمی درمانی یا رادیوتراپی و مانند آن داشته باشد، قبل از اقدام به درمان، به رویان مراجعه کرده تا اسپرم ها برای استفاده ی خود فرد، فریز و نگه داری شوند. هر موقع فرد تمایل داشت، می تواند از این اسپرم ها استفاده کرده و باروری صورت می گیرد و صاحب فرزند می شود. این نوع بانک، بانکی است که متعلق به خود فرد است، نه اینکه اگر فردی مراجعه کرد، از این بانک بتوان به او اهدا کرد.

اهدای تخمک
بحث اهدای تخمک به صورت بانک نیست. خانم هایی که داوطلب این کار خدا پسندانه هستند مراجعه کرده و تخمک اهدا می کنند. این تخمک ها همزمان برای یک زوج نابارور که خانم دچار مشکلات تخمک گذاری است استفاده می شوند، به نحوی که فرد اهدا کننده تخمک را به رویان اهدا کرده و خانمی که تخمک را می گیرد نیز از رویان دریافت می کند و شناختی از یکدیگر ندارند. فقط اطلاعات کلی فردی، اجتماعی و اقتصادی دهنده و گیرنده به اشتراک گذاشته می شود، ولی شناسایی صورت نمی گیرد.
نکته قابل ذکر، این است که در رویان، یک اهدا کننده به یک گیرنده تخمک می دهد، یعنی اگر یک اهدا کننده، 20 تخمک خوب داشته باشد، تمام این 20 تخمک متعلق به یک زوج گیرنده است. میتوان گفت، بار اول یک جنین منتقل می شود، اگر جنین مناسب باشد، برای همین زوج فریز می شود تا در صورتی که برای فرزند دوم تمایل داشتند و یا درمان اول ناموفق بوده، دوباره از همان جنین فریز شده استفاده کنند. این مرکز با اشتراک چند گیرنده به یک دهنده موافقت نمی کند. هر دهنده فقط به یک گیرنده اهدا می کند.

تخمک منجمد و جنین منجمد

ممکن است دهنده ای، تخمک خود را اهدا کند و در زمانی که تخمک بالغ می شود، گیرنده مناسب نداشته باشد. در نتیجه این تخمک، منجمد و نگه داری می شود تا گیرنده مناسب پیدا شود، همچنین کسی که درمان ناباروری کرده و جنین اضافه دارد، این جنین فریز و نگه داری می شود. اگر زوجین صاحب دو فرزند سالم شوند و پس از سال ها، سلامت فرزندان برای آنها اثبات شود، نیازی به جنین منجمد شده نداشته باشند، سه نوع تصمیم گرفته می شود: اختیار دارند دستور دهند تا جنین را از بین ببرند.یا اینکه اختیار دارند تا اجازه دهند جنین در زمینه های پژوهشی استفاده شود. یا اینکه اختیار دارند اجازه دهند تا این جنین های فریز شده را به زوج های نابارور نیازمند به جنین، اهدا شوند.
در حال حاضر بیش از سه دهه است که از بحث منجمد کردن جنین می گذرد، ولی هنوز گزارشی صورت نگرفته که اذعان کند که زمان بر از بین رفتن کامل جنین تاثیر گذاشته باشد و بعد از چند سال این جنین های فریز شده کیفیت خود را از دست بدهند. هرچند زمان عامل موثر در افت کیفیت جنین است، ولی این طور نیست که مثلا بگویند اگر 10 سال گذشت دیگر این جنین قابل استفاده نیست.

تاثیر سن در ناباروری

تاثیر سن در باروری خانم ها بسیار بارز تر است. بهترین سن باروری خانم ها، زیر 30 سال است. بعد از 30 سال کم کم قدرت باروری خانم ها کاهش پیدا می کند و شانس موفقیت در درمان ناباروری نیز کاهش پیدا می کند. ولی قدرت باروری خانم ها ممکن است تا 50 سال هم ادامه داشته باشد.
در مورد آقایان این بازه ی باروری طولانی تر است. به وفور دیده شده که آقایانی که در دهه ی هشتم زندگی، به راحتی صاحب فرزند می شوند. ولی با بیشتر شدن سن، شانس باروری در آقایان هم مانند دوران جوانی نیست.
وقتی سن بارداری بالا می رود، مخصوصا در مواردی که سابقه بارداری ندارند و در سن بالای 40 سال باردار می شوند، ریسک های مختلفی را به همراه دارد. زیرا لگن به اندازه ای که لازم است، آمادگی باز شدن ندارد. 
نکته ی مهم دیگر این است که با پیشرفت سن، ناهنجاری های کروموزومی نیز افزایش پیدا می کند.

تاثیر مشاوران ژنتیک
یک تصور عامیانه در مورد مشاوره وجود دارد که باید اصلاح شود، آن هم این است که مشاوره باید قبل از بارداری صورت بگیرد. در حین بارداری، مشاوره ای وجود ندارد، بلکه غربالگری وجود دارد. اگر برای زوجی احتمال وجود نوزاد در معرض ناهنجاری های کروموزومی باشد، این امکان وجود دارد که جنین  را قبل از انتقال مورد مطالعات کروموزومی و ژنتیکی قرار داده و جنین های معیوب را منتقل نکرد و جنین های سالم را از بین جنین هایی که در آزمایشگاه تشکیل شده انتقال دهند.
این مسئله از تولد نوزادانی با ناهنجاری ژنتیک جلوگیری می کند. همچین از اقدام به سقط نیز جلوگیری می کند. در غربالگری های دوران بارداری، زمانی که مشکوک به ناهنجاری عدم تولد نوزاد سالم باشد، اقدام به سقط جنین و پایان حاملگی می کنند که این تصمیم با تحقیقات ژنتیکی، انجام مطالعات غربالگری، سونوگرافی، آزمایش خون و امثال آن، گرفته می شود. در اینجا دیگر بحث مشاوره نیست. در اینجا بحث غربالگری و تصمیم درباره ی جنین ناسالم و ناهنجار است.
باید توجه کرد که این آزمایشات و غربلگری ها تا سنی که اجازه ی سقط جنین از نظر شرع و عرف وجود دارد، میتواند از تولد نوزاد با ناهنجاری قابل توجه جلوگیری کند.  

تکنیک های درمان ناباروری و درصد موفقیت آن ها
متاسفانه آمار دقیق در این باره در دست نیست. به این دلیل که سیستمی جهت تجمیع آمار های مربوطه از تمام مراکز درمانی و پژوهشی در کشور وجود ندارد. همچنین آمار دقیق از میزان موفقیت مراکز، منتشر نمی شود. انتخاب مرکز درمان ناباروری، با وجود اطلاعات ناقص و کمی که مراکز در اختیار عموم قرار می دهند، سخت است. مراجعات زوجین بیشتر از طریق مشاوره های دهان به دهان افراد است. همچنین در برخی موارد، پزشک برای آغاز درمان یکی از مراکز را پیشنهاد می دهد و روند درمان آغاز می شود. میزان بسیار کمی از این انتخاب، بر اساس مطالعه و اطلاعات درست است. دلیل عمده ی این نقص نیز عدم ارائه ی دقیق و شفاف میزان موفقیت مراکز است. میزان موفقیت درمان به روش های IVF و میکرواینجکشن در پژوهشگاه رویان، مشابه مراکز خوب دنیا است. با توجه به این مسئله که در مرکز ما اصلا غربالگری صورت نمی گیرد، یعنی با دلایلی همانند درمان سخت زوجین،سن بالای زوجین و یا ... از آمار حذف نمی شوند، آمار این مرکز شامل تمام افراد مراجعه کننده است و این آمار با مراکز خوب دنیا قابل رقابت و مقایسه است.
همچنین  باید گفت مرکز ما، مرکز ارجاع است. به این معنی که سخت ترین زوج های ناباروری که در مراکز معمولی نتیجه نگرفته اند، به مرکز ما مراجعه می کنند و توفیقی که داریم، این است که در این قشر از بیماران، آمار موفقیت ما قابل رقابت با مراکز خوب دنیاست.


به دلیل آنکه در میکرواینجکشن، یک اسپرم خوب به تخمک تزریق می شود، به طبع میزان موفقیت آن از IVF بیشتر است، ولی در این روش ها ممکن است عوارضی وجود داشته باشد. هنوز مطالعه ای در مورد تفاوت عوارض این دو روش صورت نگرفته است. این موضوع که انتخاب اسپرم و سوراخ کردن دیواره تخمک ممکن است عارضه ای برای جنین داشته باشد، در حد حدس و گمان است.
در هر دوره معمولا یک تا دو جنین منتقل می شوند و به همین دلیل در درمان ناباروری، میزان چند قلو زایی، نسبت به موارد دیگر بیشتر است.

مراقبت های پس از درمان

اساساً این مراقبت ها مانند بارداریِ عادی است. به نوزادانی که با این درمان ها متولد می شوند، بچه های طلایی یا Golden Baby گفته می شود. به همین دلیل خود زوجین تمایل دارند که مراقبت های خاصی داشته باشند. پزشک خاصی را انتخاب کرده و همیشه با پزشک در ارتباط بوده و نسبت به عادات و نحوه ی زندگی با دکتر مشورت کنند. این مراقبت ها، تقریبا توسط همه ی زوج های نابارور، پس از بارور شدن و در دوران حاملگی رعایت می شوند.

شانس داشتن فرزند دوم به صورت طبیعی
وقتی درمان ناباروری انجام می شود، ممکن است تحریک تخمدان ها واقعا سیکل آنها را به نظم بیاندازد و سبب شود که باروری خود به خودی اتفاق بیفتد. مداخله هایی که صورت می گیرد تا اقدامات تشخیصی داشته باشیم که به وضعیت دستگاه تناسلی خانم پی ببریم نیز ممکن است مشکلات کوچک را برطرف کند. مثلا یک چسبندگی مختصر در لوله رحم وجود دارد که با انجام یک عکس برداری رنگی از رحم، می توان چسبندگی را برطرف کرد و باروری خود به خود اتفاق می افتد.

پیشنهاداتی در خصوص بهبود روند درمان ناباروری
درمان ناباروری دو جنبه اساسی دارد. اول جنبه ی تیم درمان کننده و دوم جنبه ی دوم جنبه ی روحی روانی. در خصوص محور اول یعنی جنبه تیم درمانی که مشتمل بر همه موضوعات مرتبط با درمان اعم از امکانات اولیه، دارو های مصرفی، محیط و لوازم مصرفی خوب و پروتکل مناسب است، در این خصوص پیشنهادات متعددی وجود دارد. یکی از نکات قابل توجه این است که باید فضا ها و تانک های نگه داری اسپرم، تخمک و یا جنین منجمد را گسترش دهیم. همچنین باید سعی شود تا در مراکز مختلف، درمان استاندارد ارائه شود. توصیه من این است که دولت و سازمان ها با نظارت جدی به این مراکز کمک به بهبود روند درمان کنند. موضوع حائز اهمیت دیگر در درجه ی اول سطح بندی مراکز درمانی و  در وهله ی دوم اطلاع این سطح بندی ها به بیماران و مراجعه کنندگان است. همچنین باید تلاش کرد تا میزان موفقیت، با هزینه ای که بیمار پرداخت می کند منطبق باشد. مثلا در انگلستان میزان موفقیت و هزینه ی مراکز به طور مرتب منتشر می شود. اگر اینچنین باشد، بیمار اختیار دارد که کدام مرکز را انتخاب کند. اگر این سطح بندی صورت بگیرد و این میزان موفقیت ثبت و منتشر شود، بیماران با دقت بیشتری مرکز درمانی خود را انتخاب می کنند.


کاهش استرس های ساختاری
اما جنبه ی دوم جنبه ی روحی روانی است. توصیه می شود تا جایی که ممکن است استرس را از زوج های جوان نابارور کم کنیم. راه های مختلفی برای کاهش استرس وجود دارد. یکی از استرس هایی که به زوج های نابارور وارد می شود، بحث هزینه است. ما به طور واضح مشاهده کرده ایم که افراد مراجعه کننده تحت پوشش بیمه های مکمل، نسبت به زوج هایی که دغدغه ی هزینه ی عمل دارند، موفقیت بهتری دارند. 
توصیه ی ما این است که ناباروری را به عنوان معضل، مشکل و بیماری در نظر بگیرند و مطابق سایر بیماری ها، تحت پوشش بیمه های پایه قرار دهند که تا جایی که ممکن است این استرس از زوجین برداشته شود.
بحث بعدی، موضوع فشار خانواده هاست؛ در این زمینه یک فرهنگ سازی لازم است. باید در سطح جامعه این فرهنگ جا بیفتد که یک زوج نابارور نباید تحت فشار قرار بگیرند. این فشار ها باعث می شوند که بیماری تشدید شود.
از موارد دیگری که می توان با رعایت آن فشار روی زوج های نابارور را کم کرد، بحث محیط های کاری است. وقتی فردی دچار بیماری می شود، مرخصی استعلاجی به وی تعلق می گیرد. اما در صورت بروز مشکلات ناباروری و درمان آن، این مرخصی به وی تعلق نمی گیرد. حمایت های این چنینی از زوج های نابارور لازم است تا فشار بر روی این زوج ها کم شود.

دکتر احمد وثوق
متخصص رادیولوژی و عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان و مسئول درمان پژوهشگاه رویان

بسته های ویژه خبری :

پیشنهاد خواندنی

خار گل گیاهی برای حفاظت از کبد مشاهده
خار گل گیاهی برای حفاظت از کبد