میگرن یک بیماری ناتوان کننده اما قابل کنترل
شواهد فزاینده حاکی از آن است که تقریباً تمام موارد سر دردهایی که به سینوسها نسبت داده میشوند، در واقع سر دردهای میگرنی هستند در نتیجه مصرف داروهای ضد احتقان (پرخونی مخاط) یا آنتیبیوتیکها این سر دردها را تسکین نمیبخشد.
در اکثر مبتلایان به میگرن سابقه خانوادگی ابتلا به سر درد وجود دارد. سر دردهای میگرنی معمولاً در سن بلوغ شروع میشود و در سن بالای ۵۰ سال از بین میرود. سر درد میگرنی غالباً یکطرفه و ضرباندار است و چند ساعت تا چند روز طول میکشد. دردهای میگرنی گاهی با حالت تهوع و استفراغ همراه است.
اکثر افراد مبتلا به میگرن در زمان حمله سر درد دچار ترس از نور و صدا میشوند و تمایل دارند که در یک اتاق ساکت و تاریک استراحت کنند. در این حالت روشن کردن چراغ یا ایجاد صدای ناگهانی میتواند باعث بدتر شدن سر درد شود.
خوشبختانه در حال حاضر داروهای بسیاری در دست است که یا از حمله میگرن جلوگیری میکنند یا باعث فروکش کردن سر درد آغاز شده میشوند. درمان میگرن در دو دهه اخیر راهی طولانی را پیموده است و بنابراین کسانی که فکر میکنند مبتلا به میگرن هستند بهتر است به متخصص مغز و اعصاب سری بزنند و در صورت تشخیص قطعی از درمانهای مؤثر موجود استفاده کنند.
بررسیها نشان میدهد که تنها نیمی از مبتلایان به میگرن کلاسیک از منافع داروهای جدید بهره میبرند. اگر تعداد افرادی که سر درد خود را به عارضه سینوسهایشان نسبت میدهند به افراد قبلی اضافه کنیم، تعداد افراد دچار میگرن که درمان مناسب دریافت نمیکنند به دو برابر میرسد.
سازمان جهانی بهداشت(WHO) میگرن را در رده ناتوانکنندهترین بیماریهای انسانی قرار میدهد. حدود ۲۸ میلیون امریکایی از چنان میگرن شدیدی رنج میبرد که باعث میشود موقتاً کارکردشان در محل کار یا خانه مختل شود. چندین میلیون نفر دیگر هم اشکال خفیفتر میگرن را تجربه میکنند.
میگرن عارضهای بیشتر از سر درد صرف است. درد ضرباندار میگرن که معمولاً در یک طرف سر بروز میکند اغلب با تهوع، استفراغ و حساسیت شدید به نور همراه است و فرد احساس یک ناخوشی عمومی میکند.
علاوه بر این افراد ممکن است دچار گرفتگی بینی، تاری دید، اسهال، دردهای چنگهای شکم، احساس غیر طبیعی گرما یا سرما، اضطراب، افسردگی، تحریکپذیری و ناتوانی در تمرکز شوند. اغلب مبتلایان به شکل شدید بیماری بدون درمان نمیتوانند حتی از عهده انجام سادهترین کارها بر آیند و باید به تختخواب پناه ببرند تا حمله سر درد پایان یابد. پس از حمله هم مبتلایان اغلب احساس خستگی، تحریکپذیری، بیقراری یا افسردگی میکنند هر چند که برخیها هم احساس سرزندگی و پرانرژی بودن غیر معمولی میکنند.
حدود چهار درصد کودکان پیش از بلوغ میگرن دارند. پس از بلوغ این میزان تا ۶ درصد در مردان و ۱۸ درصد در میان زنان افزایش مییابد و بعد بتدریج تا ۴۰ سالگی شیوع میگرن کاهش مییابد.
میزان بالاتر شیوع میگرن در میان زنان با نوسانات میزان هورمون جنسی زنانه یا استروژن ارتباط داده شده است. کاهش میزان استروژن در پیش از قاعدگی ماهانه باعث تحریک بروز میگرن قاعدگی میشود، که نسبت به اشکال دیگر میگرن شدیدتر و طولانی مدتتر است. این نوع میگرن معمولاً در بارداری که سطح استروژن بالاست فروکش میکند و با یائسگی و پایان نوسانات هورمونی پایان میپذیرد.
گر چه مدتها اعتقاد بر این بود که میگرن یک سر درد عروقی اولیه است که نتیجه انقباض و بعد گشاد شدن عروق خونی در سر است، در حال حاضر آن را ناشی از تغییرات عصبی در مغز و آزادی مواد پپتیدی عصبی- التهابی میدانند که به نوبه خود باعث انقباض عروقی میشوند. سر درد اغلب قبل از اینکه رگها گشاد شوند شروع میشود. این پپتیدهای التهابی رشتههای عصبی را حساس میکنند و در نتیجه آنها به تحریکات معمول مانند ضربان نبض عروق واکنش نشان میدهند و باعث درد میگرنی میشوند.
برخی افراد پیش از سر درد علایم بینایی، حسی یا حرکتی را تجربه میکنند که برای کمتر از یک ساعت طول میکشد. این علایم شامل دیدن جرقههای نورانی، بیحسی در دست، سرگیجه و ناتوانی در سخن گفتن است. افرادی که این علایم را تجربه میکنند بر اساس یافتههای منتشر شده در شماره این ماه نشریه انجمن پزشکی امریکا دو برابر بیشتر در معرض خطر بیماری قلبی- عروقی هستند.
گر چه شکل کلاسیک میگرن معمولاً با بیماریهای دیگر اشتباه نمیشود، سر درد میگرنی در اغلب موارد به اشتباه به سر درد ناشی از تنش یا مشکل سینوسها نسبت داده میشود احتمالاً به این خاطر که میگرن هم میتواند باعث پر خونی و گرفتگی بینی، فشار و درد در پیشانی، زیر چشمها، و ناراحتی در هر یک از دو طرف صورت شود.
مبتلایان به میگرن مدتهاست که به اجتناب از خوردن غذاهایی مانند شکلات و پنیر کهنه توصیه میشدند. اما شواهد علمی چندانی در حمایت از این توصیههای غذایی وجود ندارد. علل شایعتر آغاز حمله میگرن شامل استرس (مثبت یا منفی)، تغییرات آب و هوایی، خستگی و اختلالات خواب و نیز مصرف بیش از حد داروهای مسکن میباشد.
در موارد حملات مکرر میگرن بهتر است از داروهای پیشگیری کننده به همراه داروهای تسکیندهنده مانند استامینوفن، آسپیرین، تریپتانها یا مسکنهای شبهافیونی مانند کدئین در صورت بروز حمله استفاده کنید.
از جمله مؤثرترین داروهای پیشگیری کننده داروهای ضد افسردگی سه حلقهای، مسدودکنندههای گیرنده بتا مانند پروپرانولول و داروهای ضد صرع مانند گاباپنتین هستند. برخی از افراد از تکنیکهای آرامش عضلانی، بازخورد زیستی، و مدیریت استرس سود میبرند. بررسیها تأثیر مفید مکملهای ریبوفلاوین، یکی از ویتامینهای گروه B (چهارصد میلی گرم در روز) را در کاهش حملات میگرن نشان داده است.
شاید مهمترین امر در خلاصی یافتن از میگرن مراجعه به پزشک با تجربه در تشخیص و درمان میگرن است. بسیاری از بیماران راه را اشتباه میروند و گاهی با مصرف بیش از حد داروهایی که بدون نسخه قابل تهیه است میگرن خود را بدتر میکنند. برخی دیگر هم پس از مراجعه به یک پزشک و نتیجه نگرفتن فکر میکنند که بیماری آنها قابل درمان نیست.