رژیم غذایی مناسب برای دوران بارداری
رژیم غذایی مناسب برای دوران بارداری
تغذیه مادر باردار باید متعادل و متنوع باشد و از کم خوری و پرخوری پرهیز کند. مطلب مهم این است که زن باردار باید بیش از زمانی که حامله نبوده غذا بخورد. توصیه های زیر در این مورد مفید است:
1- مادران باردار باید روزانه 3 الی 4 واحد از گروه شیر و لبنیات، 3 واحد از گروه گوشت و حبوبات، تخم مرغ و مغزها، 3 الی 4 واحد از میوه ها و 4 تا 5 واحد از گروه سبزی و حدود 7 تا 11 واحد از گروه نان و غلات مصرف کنند.
2- در صورتی که مادر باردار نوجوان است، بهتر است مقدار مصرف گروه شیر و لبنیات او 5 تا 6 واحد باشد.
3- مصرف غلات سبوس نگرفته مانند نان سنگک و مخلوطی از غلات و حبوبات (عدس پلو، لوبیا پلو) مفیدتر است.
4- مقدار مناسب مایعات در این دوران 6 تا 8 لیوان است.
5- مادران باردار باید از نمک یددار و به مقدار کم استفاده کنند و از مصرف بی رویه غذاهای شور مانند انواع شورها (خیارشور، آجیل شور) و نمک زیاد پرهیز کنند.
6- مادر باردار به محض اطلاع از بارداری تا انتهای بارداری، باید یک عدد قرص اسید فولیک مصرف کند.
7- از پایان ماه 4 بارداری تا زمان زایمان یک عدد کپسول مولتی ویتامین ساده یا مولتی ویتامین مینرال لازم است مصرف شود. اگر کپسول مولتی ویتامین حاوی اسید فولیک باشد باید مصرف قرص اسید فولیک را قطع کرد.
8- مادران باردار باید از پایان ماه چهارم (انتهای هفته 21) بارداری تا 3 ماه پس از زایمان روزانه یک عدد قرص آهن مصرف کند. لازم به ذکر است اگر مصرف قرص آهن سبب ایجاد دل درد، تهوع، استفراغ و یا سایر حالات عدم تحمل برای مادر شود بهتر است قرص همراه با ناهار یا شام میل شود. تا از ایجاد این عوارض جلوگیری شود. در هر حال هیچ گاه نباید مصرف قرص آهن را قطع کرد زیرا بعد از گذشت چند روز معمولا" این عوارض برطرف خواهد شد.
چند توصیه مهم
- برای این که معلوم شود زن باردار وزن گیری کافی داشته است باید طبق برنامه زمان بندی شده برای اندازه گیری وزن به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کند. در حین این مراجعه ها فشارخون زن باردار نیز اندازه گیری می شود.
- زنـــان باردار و شیرده به حمایت خانواده، دوستان و جامعه نیاز دارند و این موضوع به ویژه در خانواده های کم در آمد اهمیت زیاد دارد تا بدین وسیله میزان مناسبی از غذای موجود در خانواده صرف تغذیه آنان شود.
- تمیز نگه داشتن بدن و لباس در این دوره ضروری است. پوشیدن لباس آزاد و راحت و کفش تخت و راحت در دوران بارداری توصیه می شود.
- قدم زدن و استفاده از هوای آزاد و نور مستقیم آفتاب به مدت حداقل 10 دقیقه در طول روز (نه از پشت شیشه) برای سلامت مادر و جنین لازم است.
- واکسینـــاسیون علیه بیماری کزاز برای مادران باردار ضروری است و اولین نوبت آن در هر یک از ماه های بارداری می تواند باشد. دومین تزریق باید به فاصله یک ماه بعد از تزریق اول انجام گیرد.
- در ماه های آخر بارداری، مادر باید استراحت کافی داشته باشد و از کارهای سخت بدنی بپرهیزید.
- مادرانی که در دوران بارداری و به خصوص در سه ماهه آخر به اندازه کافی وزن اضافه نکرده اند، می توانند از نان، پلو، ماکارونی، سیب زمینی و چربی ها بیشتر استفاده کنند.
- مادران باردار باید از کشیدن سیگار خودداری کنند و در معرض دود سیگار نیز قرار نگیرند و تا حد امکان از رفتن به جاهای شلوغ و آلوده به دود سیگار خودداری کنند.
- استفاده از دارو بدون تجویز پزشک در دوران بارداری زیان آور و خطرناک است.
- عکسبرداری طبی در دوران بارداری، به ویژه در سه ماهه اول ممنوع است، مگر در شرایط استثنایی و با تائید پزشک و در نظر گرفتن مراقبت های لازم.
- افزایش بیش از حد یا ناکافی وزن، لکه بینی، ورم دست و پا، سردرد، سرگیجه، افزایش فشارخون و یا تاری دید از مسائلی هستند که باید هر چه زودتر به اطلاع پزشک رسانده شوند.
- افزایش ناگهانی وزن خطرناک است و نیاز به ارجاع به پزشک دارد.
- رژیم لاغری در دوران بارداری توصیه نمی شود.
شناسایی مادران باردار در معرض خطر سوء تغذیه
هر چنــد راه دقیقی برای شناسایی مادران باردار در معرض خطر سوء تغذیه وجود ندارد، ولی از نشانه های زیر می توان به سوء تغذیه آنان مشکوک شد:
- کم بودن وزن مادر قبل از حاملگی
- کم بودن میزان افزایش وزن مادر در دوران بارداری
- کوتاهی قد مادر (کمتر از 145 سانتی متر)
- سابقه تولد نوزاد کم وزن
- حاملگی قبل از 18 سالگی و بعد از 35 سالگی
- حاملگی های مکرر خصوصا" با فاصله کم
- ناآگاهی مادر از تغذیه صحیح در دوران بارداری
- زنان خانواده های کم درآمد، بی کار یا بدون زمین
- ابتلا مادر به بیماری های مزمن نظیر بیماری های قلبی، کلیوی، دیابت و فشارخون
- ابتلا مادر به بیماری های مختلف نظیر مالاریا و سل
- محروم بودن مادر از خدمات و مراقبت های دوران بارداری
- فعالیت بدنی زیاد مثل کار سخت در مزرعه و یا ایستاده بودن مادر به مدت طولانی در کارگاه
تلاش در جهت رفع این عوامل به کاهش تعداد نوزادان کم وزن در جامعه خواهد انجامید. بنابراین تمام زنانی که به سوء تغذیه مشکوک هستند به مراقبت های ویژه نیاز دارند و باید به پزشک ارجاع داده شوند.
***********
منبع: سامانه مکمل شناسی به نقل از دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت
