انواع ویتامین C را بشناسیم

ویتامین C همراه با بیوفلاونوئیدها مخلوطی از ویتامین C به شکل آسکوربیک اسید یا آسکوربات به همراه فلاونوئیدهاست. به طور معمول فلاونوئیدها، فلاونوئیدهای مرکبات هستند و از لیمو، پرتقال و گریپ فروت مشتق می‌شوند. به نظر می‌رسد که فلاونوئیدها به صورت سینرژیست با ویتامین C عمل می¬کنند. این یافته¬ حاصل مطالعات و نوشته¬های بیوشیمیدان مجارستانی Alboct Szent- Gyorgyi است که کاشف اسید آسکوربیک می‌باشد. وی علاوه بر اسید آسکوربیک موادی را از مرکبات و فلفل مجارستانی استخراج نمود که نام آنها را ویتامین P نهاد. ویتامین P هم اکنون به بیوفلاونوئیدها یا فلاونوئیدها اطلاق می‌شود. فلاونوئیدها ویتامین نیستند.

این دانشمند معتقد بود بیوفلاونوئیدها و ویتامین C به صورت سینرژیست عمل می¬کنند تا سلامت مویرگ‌های خونی را حفظ کرده و از شکنندگی آنها جلوگیری کنند. شواهد in vitro وجود دارد که نشانگر این عمل سینرژیست هستند. در پژوهشی مشاهده شد که آسکوربیک اسید با فلاونوئید کرستین(quencetin) در محافظت از سلول‌های بافت پوستی در محیط کشت علیه آسیب‌های اکسیداتیو القا شده با کمبود گلوتاتیون به صورت سینرژیست عمل ¬می¬کند.

با این حال تاکنون شواهد معتبری در رابطه با عملکرد سینرژیست ویتامین C و فلاونوئیدها در شرایط in vivo به دست نیامده است. مطالعه¬ی اخیری در محیط کشت پیشنهاد می¬کند که فلاونوئیدها حتی قادر به مهار جذب ویتامین C به داخل سلول هستند.

فلاونوئیدها مستقل از ویتامین C اثرات بیولوژیک دارند. (مطالب مربوط به فلاونوئیدها را ببینید). فلاونوئیدهای گریپ فروت شامل کرستین، نارینجنین(naringenin) و کمپفرول (kaempferol) می‌باشد. لیمو دارای فلاونوئیدهای هسپریدین (hesperidin 7-0-beta rutinoside) و اریوسیترین (eriodictyol 7-0-beta- rutinoside) است. این فلاونوئیدها همراه با روتین و تعدادی دیگر، در مکمل‌های ویتامین C /بیوفلاونوئید یافت می‌شوند.

بعضی فرمولاسیون‌ها از فلاونوئیدهای پرتقال Citrus aurantium استفاده می¬کنند. 

ویتامین C جوشان از L-آسکوربیک اسید، اسید سیتریک و بی کربنات سدیم تشکیل می‌شود. زمانی که قرص در آب انداخته می‌شود، اسید سیتریک با بی کربنات سدیم واکنش داده و سیترات سدیم و دی اکسید کربن حاصل می‌شود. همچنین مقداری از بی کربنات سدیم با اسید آسکوربیک واکنش داده و مقداری آسکوربات سدیم حاصل می‌شود. برای بعضی افراد تحمل قرص جوشان ویتامین C آسان تر از مکمل اسید آسکوربیک است.

ویتامین C آسرولا (Acerola) از میوه¬ی acerola به دست می¬آید. این میوه مربوط به درخت یا بوته¬ی کوچکی است کهL Malphighia glabra نامیده می‌شود. این گیاه بومی مناطق آنتیلز و شمال آمریکای جنوبی است. به آسرولا، گیلاس باربادو یا گیلاس آنتیلز، گیلاس هند غربی، گیلاس پروتوریکو، cereso، cereja- das- antilhas وcereja- do- para نیز می-گویند. در سال 1945 این میوه توسط محققان دانشکده¬ی پزشکی دانشگاه پورتوریکو آنالیز شد و مشاهده شد که از نظر محتوای ویتامین C بسیار غنی می‌باشد. این مطالعه از این واقعیت جالب منشاء می‌گرفت که مردم محلی از این میوه برای سرماخوردگی استفاده می¬کردند.

این میوه یکی از غنی¬ترین منابع ویتامین C در جهان است. محتوای ویتامین C به رسیدگی، فصل، آب و هوا و موقعیت آن بستگی دارد. محتوای ویتامین C زمانی که هنوز میوه سبز است و به طور کامل نرسیده است، در بالاترین میزان قرار دارد. میزان ویتامین C میوه نرسیده از 7/4 گرم در 100 گرم یا 7/4% تا 2 گرم در 100 گرم یا 2% در میوه¬ی کاملا رسیده متغیر است. برای مقایسه بهتر است بدانید محتوی ویتامین C پرتقال بدون پوست 05/0% یا 50 میلی¬گرم در 100 گرم است. آسرولا همچنین دارای فلاونوئیدها، سایر ویتامین¬ها نظیر تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، پنتوتنیک اسید، بتا کاروتن و مواد معدنی نظیر منیزیم و پتاسیم است.

Malphighia glabra همچنین خواص ضدقارچی فعال دارد. در طب سنتی از آسرولا در درمان بیماری¬های کبدی، اسهال، اسهال خونی، سرفه، سرماخوردگی و گلودرد استفاده می‌شود.

Rose hip به میوه¬های گل رز گفته می‌شود. این میوه تخمدان متورم گل می‌باشد که پس از ریزش گلبرگ‌ها، تخم تولید می¬کند. زمانی که تمامی گلبرگ‌های گل ریختند هر چیزی که متصل به ساقه بماند میوه¬ی رز (rose hip) خوانده می‌شود. این میوه¬ها از منابع غنی ویتامین C هستند. در حقیقت گونه¬ای به نام (Rosa rugosa Thunb) حاوی بیشترین میزان ویتامین C موجود در میان ارگانیسم‌ها در جهان است. میوه¬ی این گونه بیش از 7 گرم ویتامین C در هر 100 گرم یا 7% ویتامین C دارد. Acerola دومین منبع غنی طبیعی ویتامین C است که %7/4 ویتامین C دارد. برای مقایسه، پرتقال بدون پوست حاوی 05/0% ویتامین C است. در طول جنگ جهانی دوم انگلیس، نروژ و سوئد با بحران‌های اسکوروی مواجه شدند. از آنجا که جنگ در رفت و آمد کشتی‌ها محدودیت ایجاد کرده بود، انگلیسی‌ها قادر به تهیه مرکبات کافی نبودند و کودکان شروع به بروز علایم اسکوروی اولیه نمودند.

انگلیسی‌ها کشف کردند که میوه¬ی رز یک منبع عالی ویتامین C است و از این میوه در تهیه¬ی چای، سوپ و شربت استفاده کردند. کودکان هر روز این مکمل‌ها را دریافت می¬کردند و این عامل باعث پیشگیری از مشکلات اسکوروی شد. میوه¬ رز اصلی¬ترین منبع طبیعی ویتامین C است. تعداد کمی از گونه¬ها که در تهیه¬ی ویتامین از آنها استفاده می‌شود، عبارتند از: Rosa rugosa Thunb, Rosa mosqueta ,Rosa canina. علاوه بر ویتامین C میوه¬ی رز حاوی کاروتنوئیدهایی چون بتا –کاروتن، لیکوپن، زئاگزانتین، روبی گزانتین، گازانیاگزانتین، بتا- کریپتوگزانتین، گاما –کاروتن، لوتئین، ویولاگزانتین و آنتراگزانتین می‌باشد. همچنین محتوی فلاونوئیدها، کاتچین¬ها، پلی فنل‌ها، پروسیانیدین¬ها و پکتین¬هاست.

میوه رز کاربردهای دیگری نیز دارد. روغنی که از دانه‌های آن استخراج می‌شود، به دلیل محتوای بالای آلفا- لینولنیک اسید (50%-45%) و لینولئیک اسید (40%) در بسیاری از محصولات آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. میوه آن نیز به عنوان ماده غذایی در مربا، چای و نوشیدنی‌های الکلی به کار می‌رود. 

(REDUCED- ACIDITY VITAMIN C)

این محصول حاوی مخلوط 50% اسید آسکوربیک و 50% آسکوربات سدیم است. برای بعضی افراد این ترکیب، از مکمل اسید آسکوربیک قابل تحمل تر است. از آنجا که (pKa) نخست اسید آسکوربیک 2/4 می‌باشد، PH ترکیب به صورت محلول در آب 2/4 می‌باشد. به ویتامین C با اسیدیته کاهش یافته، ویتامین C بافری نیز می¬گویند. 

این ترکیب شامل یک نمک سدیم یا کلسیم آسکوربات است که در صورت حل شدن در آب PH خنثی دارد. نمک کلسیمی آن دارای دو مولکول آسکوربات و یک اتم کلسیم می‌باشد و فرمول مولکولی آن (C12H14CaO12) می‌باشد. کلسیم آسکوربات آزادانه در آب حل می‌شود. نمک سدیمی شامل یک مولکول آسکوربات و یک اتم سدیم می‌باشد. فرمول مولکولی آن C6H7NaO6 می‌باشد. برای بعضی افراد سدیم آسکوربات و کلسیم آسکوربات اشکال مقبول تری به عنوان مکمل ویتامین C هستند.

متابولیت‌های آسکوربات و ویتامین C مکمل‌های تجاری ویتامین C هستند که محتوی ویتامین C در شکل یک نمک و معمولاً کلسیم آسکوربات و متابولیت‌های ویتامین C می‌باشد. این متابولیت‌ها می¬توانند آلدونیک اسیدها L - ترئونیک اسید، L- گزیلونیک اسید و L- لیکسونیک اسید باشند. متابولیت رایج در این محصولات L- ترئونیک اسید است که با نام 2، 3، 4- تری هیدروکسی –]ترئو[ بوتانوئیک اسید نیز خوانده می‌شود. L – ترئونیک اسید معمولا به صورت کلسیم یا کلسیم L-ترئونات وجود دارد و درصد کلسیم L-ترئونات در محصول معمولا 1% میزان آسکوربات است. لذا قرصی که 500 میلی¬گرم آسکوربات فراهم می¬کند قادر به تامین 5 میلی¬گرم L- ترئونات خواهد بود. 

آسکوربات و متابولیت‌های ویتامین C گاهی تحت نام مکمل متابولیت آسکوربات خوانده می‌شوند. بعضی مطالعات in vitro نشان می¬دهند که افزودن L-ترئونات به آسکوربات، کیفیت انتقال آسکوربات به سلول‌ها را بهبود می¬بخشد. درمطالعات حیوانی افزایش جذب و نگهداری بیشتر ویتامین C زمانی که حیوان مکمل آسکوربات و ترئونات را دریافت می¬کرد، بیش از زمانی بود که حیوان آسکوربات تنها دریافت می¬نمود. یک مطالعه کشت بافت نشان داد که افزودن ترئونات به آسکوربات تولید پروتئین¬های کلاژن و بافت مینرالیزه شده را در مقایسه با دریافت منحصر آسکوربات افزایش می‌دهد. از این پژوهش نتیجه‌گیری شد که این خاصیت می¬تواند با فرآیند ترمیم زخم و تولید مجدد استخوان در ارتباط باشد.

با وجود اینکه مطالعات in vitro و حیوانی جالب توجه بودند اما آنچه مورد نیاز است یک مطالعه¬ی بالینی با طراحی و اجرای خوب بر روی انسان می‌باشد تا بررسی شود که آیا متابولیت‌های ویتامین C نظیر L- ترئونین می‌توانند بر وضعیت ویتامین C تاثیر گذار باشند یا خیر.

*********

منبع: سامانه مکمل شناسی