تغذیه مادر در دوران باردار و شیر دهی، دکتر سید علی کشاورز

توجه به تغذیه مادر در دوران بارداری و شیردهی یکی از اولویت های برنامه های بهداشتی در جهان است. به همین منظور مادر باید حداقل سه ماه پیش از بارداری، عادات غذایی خود را اصلاح نموده و رژیم غذایی متعادلی داشته باشد. برای ایجاد تعادل تغذیه ای استفاده از مکمل های غذایی سه ماه پیش از شروع بارداری توصیه می شود،  مخصوصا مصرف مکمل اسید فولیک به منظور پیش گیری از آسیب لوله نخاعی در دوران جنینی. پس از پایان سه ماهگی بارداری با توجه به افزایش نیاز مادر، استفاده از مکمل های آهن ضروری می باشد.

مادران کم خون و لاغر و یا مادرانی که دارای افزایش وزن مناسب نیستند باید از مکمل های پروتئینی- کربوهیدرات های مخصوص این دوران همراه با مکمل های ویتامین و املاح مخصوص این دوران استفاده نمایند. افزایش وزن مادر و روند افزایش وزن مادر در دوران بارداری، نشانگری ایده آل برای شناخت نیاز مادر باردار به مکمل ها می باشد. 

برای پیشگیری از پره اکلامسیا داشتن رژیم غذایی متعادل و یا ایجاد تعادل تغذیه همراه با استفاده از مکمل های غذایی یکی از ضروریات این دوره است. برای کاهش تهوع صبحگاهی، استفاده از مکمل ها مانند ویتامین B6 ضروری می باشد. در سه ماهه پایان بارداری به علت رشد جنین و آنزیم های جفت یکی از مشکلات مادر ابتلا به یبوست است که برای برطرف شدن آن علاوه بر استفاده از رژیم غذایی مناسب و غنی از فیبرها و میوه ها، استفاده از مکمل ها نیز لازم است. در دوران شیردهی با توجه به این که وزن تولد 5 تا 6 ماه بعد به دو برابر می رسد، این نشان دهنده تقاضای زیاد شیر خوار از مادر است.

باتوجه به این که توجه به تغذیه مادر و با توجه به وضعیت بدن مادر استفاده از مکمل ها مخصوصا آهن، ویتامین ها و املاح و در صورتی که مادر لاغر باشد استفاده از مکمل های پروتئینی- کربوهیدراتی لازم است. بنابراین استفاده از مکمل های غذایی بر حسب شرایط مادر ضروری می باشد. مسلما مادران در دوران یائسگی نیز بر حسب وضعیت  و دوران خاص و شرایط این دوره نیز برای حفظ سلامتی و تسکین آلام این دوره نیازمند مکمل ها باشند. کودکان از بدو تولد، پس از شروع غذای کمکی تا پیش دبستانی ممکن است نیازمند مکمل ها باشند.

درصد قابل توجهی از کودکان دبستانی و دبیرستانی نیز مبتلا به کمبود مواد مغذی مخصوصا ریز مغذی ها و یا عدم تعادل تغذیه ای می باشند. دوران بلوغ همراه با رشد سریع قدی و وزنی است و برای درصد قابل توجهی از نوجوانان ضرورت استفاده از مکمل ها را توجیه می نماید. بنابراین مکمل های غذایی از ضروریات زندگی بشر از پیش از تولد، تولد، کودکی، نوجوانی، دوران بلوغ، یائسگی و سالمندی می باشد. اغذیه و انتخاب جنسیت برای انسان سابقه دیرینه دارو، اما در قرن بیستم به صورت علمی مطرح شد. به گونه ای که در بعضی کشور ها کلینیک های ویژه ای برای خانواده هایی که بیماری های ژنتیکی دارند ایجاد شده است.

اساس علمی این روش مبتنی بر تاثیر یون ها روی PH رحم مادر استوار است. به عنوان مثال برای پسر دارشدن منابع غذایی غنی از کلسیم و مکمل های کلسیم مانند شیر و لبنیات حذف می شود و برای دختر دار شدن منابع غذایی غنی از پتاسیم و منیزیم مانند انواع سبزی ها و میوه حذف می شود.